POJMOVNIK - H
Heterosfera
- vidi sastav atmosfere.Hidraulički skok
- pojava u dinamici fluida koja se javlja pri prijelazu superkritičnog u subkritično strujanje. Super ili sub kritičnost strujanja opisuje se pomoću Froudeovog broja. Hidraulički skok nastaje kada je Fr ~ 1. U njemu dolazi do disipacije energije i do pretvaranja kinetičke energije superkritične struje (velika brzina strujanja U) u potencijalnu energije subkritične struje (velika dubina fluida h). Hidraulički je skok uglavnom turbulentan, posebno u dvije dimenzije, ali to nije nužno ispunjeno. Kod cirkularnih hidrauličkih skokova, sam skok može biti laminaran.
Slika 1. Cirkularni hidraulički skok na Geofizičkom odsjeku.
Hidraulički se skok javlja i u atmosferi, najčešće pri prijelazu zraka preko planine. Tada mora biti zadovoljen uvjet da strujanje zraka ispred planine bude subkritično (vidi Sliku 2). To zahtijeva i određenu visinu planine. Naime, da bi Froudeov broj
gdje je H visina planine, a N uzgonska frekvencija bio Fr < 1, mora vrijediti U < NH. Dakle, ukoliko ne mijenjamo N, ili strujanje treba biti sporo ili planina visoka. Presporo strujanje neće prijeći realnu planinu, tako da u stvarnosti uglavnom nalazimo vrijednosti U ~ 10 m/s i H ~ 1000 m. Takva je situacija i kod bure. Vidi npr. sliku 2. u tekstu Kako nastaje bura.
Slika 2. Shematski prikaz hidrauličkog skoka u atmosferi (PE=potencijalna energija, KE=kinetička energija, plava linija označava gornju granicu fluida, a crna strelica smjer gibanja). Ispred planine tok je subkritičan (PE), na padini postaje superkritičan (KE) da bi nakon hidrauličkog skoka (narančasti vrtlozi označavaju turbulenciju u skoku) ponovno postao subkritičan (PE). Dalje strujanje nastavlja kao da nije bilo poremećeno. Zbog gubitka energije u hidrauličkom skoku, visina fluida iza planine manja je nego ispred planine.
O hidrauličkom strujanju na Jadranu pri buri možete pročitati ovdje:
- Jurčec, V., Glasnović, D., 1991: Application of hydraulic theory to naturally occuring bora flow. Hrvatski meteorloški časopis, 26, 19-40.
- Bencetić Klaić, Z., D. Belušić, V. Grubišić, Gabela, L., Ćoso, L., 2003: Mesoscale airflow structure over the northern Croatian coast during MAP IOP 15 – a major bora event. Geofizika, 20, 23-61. http://geofizika-journal.gfz.hr/vol_20/gf20-bencetic.pdf
- Vučetić, V., 1993: Severe bora on the mid-Adriatic. Hrvatski meteorloški časopis, 28, 19-36.
Hidrostatička aproksimacija
- 1) pretpostavka da je atmosfera u hidrostatičkoj ravnoteži. U atmosferi vrijedi kvazihidrostatička ravnoteža. 2) Aproksimacija koja se temelji na pretpostavci da je horizontala skala puno veća od vertikalne skale, tako da se vertikalni gradijent tlaka može prikazati pomoću hidrostatičke jednadžbe.Hidrostatička jednadžba
- jednadžba koja prikazuje hidrostatičku ravnotežu:
p/z = -gρ,
gdje je p tlak, ρ je gustoća, g je akceleracije sile teže, a z je vertikalna koordinata.
Hidrostatička ravnoteža
- ravnoteža između vertikalne komponente sile gradijenta tlaka i sile teže. Prikazuje se hidrostatičkom jednadžbom. Pri hidrostatičkoj ravnoteži izobarne plohe u fluidu su horizontalne te se podudaraju s izopiknim, odnosno izosternim plohama.Hodograf
- grafikon koji u polarnim koordinatama prikazuje promjenu vektora vjetra s visinom tako da se linijom spoje vrhovi vektora na uzastopnim visinama.Homosfera
- vidi sastav atmosfere.